Oss – Project Spaander Straatsche Akkers

Aantrekkelijk landschap: co-creatie bewoners en bestuurders

In het project Spaander Straatsche Akkers in de gemeente Oss hebben bewoners, gemeente en Landschapsbeheer Oss samen een aantrekkelijk voedsel- en energielandschap gecreëerd. Natuurakkers, luchtzuiverende planten en zonnebloempanelen zorgen dat mensen er graag komen. Na de gezamenlijke aanleg is ook het onderhoud voor lange tijd gegarandeerd.

Tekst: Annemieke Bos, beeld: gemeente Oss

Actieve bewoners die aan de slag willen met natuur en bestuurders die ambities in praktijk durven brengen. Dat zijn twee belangrijke voorwaarden om nieuwe natuur in stedelijke gebieden te realiseren. In het project Spaander Straatsche Akkers in de gemeente Oss wordt aan deze voorwaarden ruimschoots voldaan. Het is dan ook een mooi voorbeeld, dat uitstekend past binnen de Green Deal ‘1000 hectare nieuwe stedelijke natuur’.

Voedsel- en energielandschap

Tussen de stad Oss en het dorp Berghem ligt een open landbouwgebied van circa 10 hectare. Dit open landbouwgebied valt onder de gemeente Oss en wordt heringericht. Tot vorig jaar kon men daar alleen maar naar kijken. Inmiddels is begonnen met de transformatie van dit van oorsprong agrarische gebied tot een aantrekkelijk voedsel- en energielandschap. Liselore Burgmans, landschapsarchitect bij de gemeente Oss, vertelt over de invulling: “We maken natuurakkers met oude en nieuwe gewassen: spelt, boekweit, tarwe, cranberries. Rondom de akkers liggen kleurrijke, bloemrijke bermen. Langs de provinciale weg komt een ecologische zone met onder andere ‘green junkies’, dit zijn planten met een luchtzuiverende werking. Bijzonder is de verhoogde scheg met ‘zonnebloemen’. Dit zijn zonnepanelen in de vorm van zonnebloemen.”

Samen met wijkbewoners

De plannen zijn samen met de bewoners en de vrijwilligers van de Stichting Landschapsbeheer Oss uitgewerkt. “Als gemeente hadden we al wel ideeën voor dit gebied, maar die zijn in een stroomversnelling gekomen toen de dorpsraad van Berghem het initiatief toonde om iets met het gebied te doen. In workshops met de bewoners hebben we toen in kaart gebracht wat de wensen zijn en wat de bewoners zelf willen en kunnen doen. Stichting Landschapsbeheer brengt kennis en ervaring mee en helpt met de aanleg en het onderhoud, zodat dat ook op de langere termijn geborgd is.”

Doorgroei door bewoners

De aftrap voor de uitvoering was op 13 januari 2017. Dit is in eerste instantie de basisinrichting, bestaande uit een padenstructuur, een ecologische zone en de ‘zonnebloemen’. Burgmans: “De bewoners en gebruikers zijn zelf verantwoordelijk voor de doorgroei. De dorpsraad trekt dit en als gemeente faciliteren we waar mogelijk. Er is ruimte voor allerlei initiatieven zoals een natuurlijke speelplaats, natuureducatie, fruitbomenlaantjes, verschillende soorten tuinen (geur, kruiden, bloemen, fruit, groente), een tuinderij met honk voor vrijwilligers, landwinkel en ga zo maar door.”

Recreatie, ontmoeting, actie

Wat het project zo bijzonder maakt, is het feit dat er meerdere dingen samenkomen, vindt Burgmans. “Het blijft een open, landelijk gebied met een mooie invulling die bijdraagt aan meer biodiversiteit, circulariteit, klimaatbestendigheid en duurzaamheid. Het is bovendien een project dat breed wordt gedragen door de betrokken partijen. Dus ook wat betreft participatie past dit uitstekend binnen de Green Deal. Als gemeente zorgen we hiermee voor een prettige, gezonde leefomgeving voor de burgers. Ze kunnen er recreëren, elkaar ontmoeten, actief bezig zijn in de natuur en hun eigen voedsel verbouwen. Het wordt een gebied waar echt wat te beleven valt. Daarmee dragen we zowel bij aan het welzijn van de omwonenden als aan de kwaliteit van de flora en fauna in deze omgeving. Eigenlijk zouden alle gemeenten dit moeten doen. Dan komen we makkelijk aan die 1000 hectare.”

Voordeel Green Deal

De gemeente Oss zet fors in op groene en blauwe projecten. Door samen te werken met de Green Deal wordt dat gekwantificeerd en raakt de buitenwereld er ook bewust van. “Via de Green Deal krijgt het onderwerp publiciteit waardoor het meer bij de burgers ‘landt’. Daarnaast kunnen we gebruik maken van de expertise uit het netwerk van professionals, bijvoorbeeld op het gebied van biodiversiteit. Ik hoop dat ook andere gemeenten hierin stappen, het is belangrijk dat er meer aandacht is voor groen. Voor ons is dat vanzelfsprekend en via de Green Deal krijgt het aandacht. Dat helpt ook bij het opzetten van andere projecten.”

Dit artikel is ook verschenen in de VHG | Magazine. Download de PDF.