Amsterdam – Smartroof 2.0

Intelligent blauw-groendak vergroot biodiversiteit in Amsterdam

Afgelopen voorjaar is Project Smartroof 2.0 gerealiseerd. Dit blauw-groene dak huisvest juist door de beschikbaarheid van extra water (blauw) meer plantensoorten (groen) dan alleen de bekende sedums. Daarmee is het een prachtige manier om de biodiversiteit in de stad te vergroten. Op het 440 vierkante meter grote dak wemelt het 6 weken na aanleg al van de bijen.

Joris Voeten, engineer urban green space van Urban Roofscapes laat trots het project zien dat in het kader van het Topsector Water project is aanlegd: “Wij hebben in samenwerking met Drain Products Europe, KWR Watercycle Research Institute, de gemeente Amsterdam, Waternet, het Marineterrein en Aedes Real Estate een uniek dak ontwikkeld. Hiermee kunnen we zowel hittestress tegengaan én de biodiversiteit vergroten in een stenige omgeving. Door het gebruik van een holle Permavoid® drainage en wateropslaglaag onder het substraat, past dit dak op daken die niet veel draagkracht hebben en toch ruimte willen bieden aan veel meer plantensoorten.”

Speciale drainagekratten

Hij wijst naar de bodem. “De holle drainagelaag die hier onder het hele groendak ligt, verdeelt het water gelijkmatig over het gehele dak. Capillair werkende vezels brengen het opgeslagen water zonder gebruik van pompen, slangen of energie weer terug naar de beplanting tijdens droogte. Het systeem bergt (instelbaar) tussen de 10 en 75 mm regenwater, waardoor het zo goed als alle regenbuien kan opvangen.”
In de kratten en in het substraat wordt de waterstand en het vochtgehalte gemeten; zodra die onder een bepaald niveau komen, wordt water automatisch met kraanwater bijgevuld. Zo staan de planten nooit te lang droog. In Nederland wordt het systeem gebruikt om het te veel aan regenwater uit het riool te houden, maar ook in droge gebieden van de wereld kent het systeem voordelen: “Dubai heeft veel interesse in dit ontwerp. Op het moment gebruikt de stad daar sproeiers voor het irrigeren van openbaar groen, maar door de extreme hitte gaat daarbij de helft van het water verloren. Met capillaire irrigatie van onderaf wordt het waterverbruik voor irrigatie met 50% gereduceerd.“

Zonnepanelen

De holle fundering heeft nog een ander voordeel: het is mogelijk er hekken of zonnepanelen aan vast te schroeven, zonder in het dak te moeten boren. Joris Voeten: “Als je in Nederland een daktuin aanlegt waar mensen op kunnen verblijven is het verplicht om een hek te plaatsten dat aan de bouwverordening voldoet. De Permalocks in de Permavoid® drainagelaag maken plaatsing kinderlijk eenvoudig en veilig. Het is ook makkelijk om zonnepanelen te bevestigen. Onder en naast de zonnepanelen groeit uiteindelijk verschillende beplanting, bepaald door de beschikbaarheid van zonlicht.”

Meer biodiversiteit

In Nederland zijn er al veel daken met een gemengde sedumbeplanting. Deze daken hebben vaak een substraatlaag van 4 á 5 cm om het totaalgewicht te beperken en ondersteunen daarom vaak niet meer dan de gedoodverfde vetplantjes. Project Smartroof 2.0 maakt ook gebruik van verschillende sedums als startbeplanting, maar is doorzaaid met meer dan 40 Nederlandse grassen en kruiden. “Op dit dak wordt er in de drainagelaag meer regenwater opgeslagen zodat er ook andere, inheemse plantensoorten er kunnen gedijen, ondanks de nog altijd zeer beperkte (4 cm) substraatdiepte. En je ziet: het dak zit 6 weken na aanleg al vol met verschillende bijen, van de honingbij tot de wilde bij en hommel, en dat in een van de droogste voorjaren ooit (KNMI, 2017).”
Joris Voeten wijst op een paar hogere plekken op het dak. “Daar waar de kolommen van het gebouw het dak dragen, kan de bodem nog wat dikker zijn. Daarin kunnen nog meer verschillende soorten zich vestigen.”

Tientallen graden koeler

Project Smartroof is voorzien van vele sensoren om de exacte verdamping (maat voor de stedelijke verkoeling) te meten en beschikt over een weerstation boven de beplanting, maar ook boven een nabijgelegen zwart bitumineus dak. Joris Voeten: “De eerste metingen laten zien dat de oppervlaktetemperatuur van een zwart dak op een zonnige dag vele tientallen graden hoger is dan die van een blauw-groen dak. Dit reduceert de aircobehoefte van het gebouw onder het blauw-groene dak.”

Green Deal

Urban Roofscapes sloot zich met hun project aan bij de Green Deal 1.000 ha nieuwe stedelijke natuur. Joris Voeten: “De kansen voor natuur op daken zijn met de nieuwste technieken veel groter dan nu over het algemeen aangenomen wordt. Ook de potentie van nieuw stedelijke natuur op daken is enorm: zo is er alleen al binnen de stadsring A10 van Amsterdam zelf al 12.000.000 m2 ‘braakliggend’ plat dak aanwijsbaar.”

Officiële opening

De officiële opening van het intelligente groendak is op 8 september 2017. Wie daarvoor al een exclusieve preview wil, kan hiervoor een verzoek indienen via visit@projectsmartroof.nl

Ook meer stedelijke natuur in uw gemeente?

De aanleg van groene daken, al dan niet 2.0, is een van de manieren om meer natuur in de stad te realiseren. Wilt u daar als gemeente meer werk van maken? Dan kunt u meer informatie op www.nieuwestedelijkenatuur.nl vinden.

Wie zich aansluit bij de Green Deal heeft recht op gratis advies en PR over de aanleg en het beheer van stedelijk groen met veel natuurwaarde. Uw gemeente krijgt ook een plek in het rijtje ‘voorlopers van nieuwe stedelijke natuur’ in Nederland.