De stedeling: een bedreigde soort?
Stadsmensen zijn er niet best aan toe! Dat gevoel kreeg ik bij een YouTube filmpje van Mark Mieras. Deze wetenschapsjournalist is intens gefascineerd door neuropsychologie: de relatie tussen de functies van de hersenen en ons gedrag. Stadsmensen worden toch altijd een beetje als kosmopoliet gezien, op de hoogte van de laatste nieuwtjes, sociaal, trendy. Tegenover de provinciaal uit het Oosten of hoge Noorden die achter de feiten aansukkelt.
Niets is minder waar. De hersenen van stedelingen en plattelandsbewoners zijn in diverse onderzoeken onder de loep genomen. Uit het onderzoek kwam naar voren dat 20% van de mensen die in een stad geboren is meer last heeft van een angststoornis dan bewoners in een groene omgeving. 40% van de stedelingen heeft meer last van depressie. En van de volgende cijfers viel echt mijn mond open: in de stad heeft 50% van de inwoners meer last van schizofrenie. Dat betekent dat schizofrenie in de stad 1.5 keer zoveel voorkomt als op het platteland.
De invloed van de stad op je hersenen
We zitten op het omslagpunt dat er meer mensen in de stad wonen dan in de natuur. Zoals de eerste mens zich prima kon redden in de wilde natuur, heeft de stadsbewoner zich nu geheel aangepast aan zijn stenen omgeving. Is dit een zorgwekkende ontwikkeling?
De eerder genoemde bevindingen zijn gebaseerd op experimenten uit Amerika en Engeland. Uit deze onderzoeken komt naar voren dat je veel gevoeliger bent voor stress als je in een betonnen wijk woont dan midden in de natuur. Hoe dat komt? De amygdala, het centrum in je hersenen dat zich bezighoudt met emoties zoals angst en stress, is veel actiever in de stad dan in de natuur. Je zintuigen worden in de stad veel eenzijdiger geprikkeld: alle energie gaat naar het visuele centrum. De fietser die je rechts in probeert te halen, de taxi die je bijna schept, niet op tenen gaan staan in de tram: het activeert de temporale pool: het deel in je hersenen dat rekening met anderen houdt.
Het zogenaamde ‘oeps-centrum’ (de anteriore cingulate cortex) is heel actief bij mensen die in de stad geboren zijn. Dit centrum wordt actief wanneer je een foutje maakt door iemand aan te stoten of geen voorrang verleent. Topsport voor de hersenen is het leven in de stad! En dan hebben we het niet eens over het werk. Gaat de stedeling een duistere toekomst tegemoet?
… en dit is de invloed van natuur op je hersenen
Gelukkig wijst onderzoek uit dat een klein beetje natuur al verschil maakt…In de Cornell University in New York stelden ze vast dat kinderen met een boom voor hun raam beter in staat zijn om stressvolle gebeurtenissen te verwerken dan kinderen met uitzicht op een betegeld plein. Hoe dit werkt? Uitzicht op groen en zelfs het kijken naar een afbeelding met natuur heeft al effect op de hersenen.
Natuur activeert onze precunius: het deel van het brein waarmee we kunnen nadenken over onszelf. Hier zit ons zelfbewustzijn en zelfreflectie, waarmee we lastige situaties kunnen relativeren. Ook het pallidum en de caudatis worden gestimuleerd, centra waarmee we voelen dat iets waardevol is en waarmee we keuzes maken die belangrijk voor ons zijn. Een wandeling in het bos stimuleert al onze zintuigen: je snuift de kruidige boslucht op, luistert naar het kwietkwiet van vogels of je pakt ongemerkt een tak.
Slenteren door een druk winkelcentrum stimuleert onze ‘onvrijwillige aandacht’ waarbij je gedachten van hot naar her springen. Natuur verscherpt juist je gerichte aandacht.
Na een wandeling in het park ben je beter in staat om een moeilijke aandachtsoefening uit te voeren dan na een uurtje shoppen. Ongerichte aandacht laat ons meer snoepen, meer tobben en kost veel meer energie.
De Green Deal: voor een gelukkige toekomst voor de stadsmens
Cadeautjes aan vrienden in de stad zijn vanaf nu geen hersenkrakers meer. Een kamerplant of clematis voor buiten. Hup, stoeptegel eruit en bloemenzaad of stokrozen erin. Wie weet wat je er allemaal mee helpt voorkomen!
Om een gelukkige toekomst van onze stedelijke vrienden zeker te stellen kan de Green Deal 1.000 ha Nieuwe Stedelijke Natuur een belangrijke rol spelen. Met zo veel mogelijk gemeenten en bedrijven in Nederland streven we naar het vergroenen van de stedelijke omgeving. Met allemaal prettige neveneffecten. Een stad met natuurlijk groen:
- is beter bestand tegen klimatologische veranderingen
- heeft minder last van wateroverlast door hevige regenval
- zorgt voor verkoeling op een hete zomerdag
- heeft een natuurlijk filter voor fijnstof
- bevordert de sociale cohesie in woonwijken
- heeft gezondere inwoners
- werkt waarde verhogend voor onroerend goed
- biedt een positieve vestigingsfactor voor bedrijven
- stimuleert hogere productiviteit bij medewerkers die op het groen uitkijken
- draagt bij aan een grotere biodiversiteit.
De voordelen van meer stedelijk groen staan ook nog eens uitgelegd in een handige infographic, vrij te gebruiken voor iedereen die aan de slag wil met meer stedelijke natuur!
Voorbeelden
Een braakliggend terrein is met de juiste inzet zó omgetoverd tot een paradijsje, bewijst Emmen. Meerderjarig wild bloemenmengsel gezaaid in vergeten hoekjes gemeentegrond biedt in Tubbergen voedsel en leefruimte aan bijen, hommels en vele vlinder- en vogelsoorten.
Hoe meer overtuigend moeten de feiten zijn? Bestuurders van steden en gemeenten, doe mee! Draag bij aan niet alleen 1.000 hectare, maar een heel land vol steden met een overvloed aan weelderige daktuinen, kleurrijke bloemenhofjes, straten met bloesembomen, verticale tuinen, fleurige pleinen en luisterrijke binnenplaatsen!
Dit artikel is geschreven door Wendy Grobben. Wendy is communicatieadviseur bij Communicatiebureau De Lynx, één van de ambassadeurs van de Green Deal 1.000 ha. Nieuwe Stedelijke Natuur.
